دیروز؛نقاش/امروز؛هنرمند
متن بیانیه ی رسول معرک نژاد برای انتخاب چهار اثر برای نمایشکاه دیروز؛نقاش/امروز؛هنرمند
موزه هنرهای معاصر اصفهان
سخت ترین کار برای هر هنرمندی انتخاب چند اثر است که بخواهد حدود چند دهه فعالیت او را نشان دهد. برای چنین انتخابی، هنرمند می‌بایست از رابطه‌ی حسی اش با اثر جدا شود و نگاه از بیرون، به اثر داشته باشد و همین امر کار را مشکل می کند زیرا هر اثر بخشی از تجربه و احساسِ زیسته ی او را بروز می دهند.
با این اوصاف، من از دوران هنرستان(1366-1362 خورشیدی) تا حدودی با مبانی هنرهای تجسمی، تاریخ هنر، طراحی و خیلی اندک با نقاشی آشنا بودم اما شروع جدی فعالیت هنری ام از سال 1368، با حضور در دانشگاه و رشته ی نقاشی است. در محضر استادانی نظیر زنده یاد مهدی هاشمی، حسن عقیلی، زنده یاد محمدابراهیم جعفری، فرشید ملکی، رضانور بختیار، زنده یاد لطف‌الله هنرفر، سارا ایروانی، پرستو فروهر، مهدی حسینی، حسین ماهر، حسینعلی ذابحی، زنده یاد محمدعلی حدادیان، همایون سلیمی، زنده یاد ایرج کریم‌خان‌زند، بهنام جلالی که هر کدام بخشی از تجربه‌ی هنری خود را در اختیار من و دوستانم گذاشتند.
آغاز نقاشی من با رنگ‌های خالص، همراه با بیان اکسپرسیو، رک‌گویی و بی‌پروایی بود. اما به مرور بیان احساسی آثار کم‌‌رنگ و بیان ساختارگرایانه ی آنها قوی‌تر شد و به تَبَع آن، رنگ‌های تند و اکسپرسیو جای شان را به خاکسترهای رنگی دادند. در آن مرحله با تمرکز بر بوم گرایی؛ بافت شهر اصفهان مرا به درون‌گرایی سوق داد تا جایی که فرم‌ها (شکل و ساختار)، رنگ ها و خط‌ها خودشان را در آثار، با زیست بومِ محلی به شیوه ی انتزاعی نمود دادند. نمایش زیست بومِ درونِ نقاشی مرا بر آن داشت تا از نمادها و اسطوره های شخصی بهره ببرم. طراحی ها و نقاشی هایی که بداهه نگاری بودند و از ضمیر ناخودآگاه بروز می یافتند. از آن رو که اسطور در خود، بازگوییِ رخدادها را مستتر دارد از تصویر ثابتِ نقاشیِ معمول دور شدم و سعی کردم به شیوه ی کُلاژ نقاشی را ادامه دهم اما هم چنان پاسخ گو نبودند. تا آن که در ادامه با آشنایی از اندیشه های پساساختگرا و رسانه های جدید به ویدئوآرت روی آوردم.
ساخت ویدئوآرت برای من از سال ۱۳۷۳ خورشیدی (۱۹۹۴ م.)، با آزمایش و خطا رخ داد. اما چند عامل دیگر نیز برای رسیدن به رسانه ی ویدئوآرت دخیل بودند از آن جمله:
زمانی که برای فراگیری فیلم سازی و کارگردانی به انجمن سینمای جوانان اصفهان روی آورده بودم، با اتمام دوره در سال 1373، اولین ویدئوآرت خود را به صورتِ انیمیشن و شیوه‌ی تک فریم؛ با دوربین سوپر هشت میلیمتری و با استفاده از سه حلقه فیلم تاریخ گذشته ساختم.
از دیگر عواملی که مرا از نقاشی به سمت ویدئوآرت کشاند شعر و ادبیات بود. شعر را از اول هنرستان –1362- به صورت خود آموخته و با بیان احساسات شخصی شروع کرده بودم و ادامه داشت تا سال ۱۳۷۲ زمانی که با حمیدرضا وطن‌خواه، و سپس با محمد مستقیمی(راهی) و دیگر دوستان شاعر آشنا شدم در گپ وگفت‌های‌مان به شعر سپید روی آوردم.
از طرف دیگر، حدود سال۱۳۷۱ برای آموختن ردیف های آوازی موسیقی ایرانی نزد علی رستیمان رفتم. آن زمان هر جمعه در منزل رستیمان یک گوشه را فرا می گرفتم، از درآمد ماهور با این بیت: “درخت دوستی بنشان که کام دل ببار آرد/ نهال دشمنی برکن که رنج بی شمار آرد” (حافظ) شروع شد و تا مرحله ی شیوه خوانی به سبک طاهرزاده ادامه داشت.
عکاسی هم از سال 1368 در دانشگاه و با عکاسیِ آنالوگ و ظهور و چاپ عکس آغاز شد. به مدت یک سال نزد رضانور بختیار عکاسی آموختم و تا اکنون به عکاسی ادامه داده ام و آثار متأخرم با تکنیکِ فتوکلاژ بوده اند.
از سال1375 نیز به نوشتن مقاله، نقد و نگارشِ کتاب های تحقیقی روی آورده ام.
تداخل و تعامل این تلاش‌ها از موسیقی، شعر، تحقیق، نگارش، نقاشی و عکاسی، مسیری را باز کردند که بتوانم صریح‌تر به بیان اندیشه‌ی خود در ویدئوآرت بپردازم.
شاید در لایه ی پنهان متن؛ تعریفم از هنر را مشخص کرده باشم. به اندیشه ی من؛ هنر، بیان اندیشه و تفکر در راستای ارتقای سطح فرهنگ جامعه است و از آن رو که اندیشه و تفکر تعطیلی ندارد زندگی و هنر و مطالعه و نگارش برای من در هم تنیده شده اند.
—————————————————————— رسول معرک نژاد
کتاب ها:
– دست در موهای آینه (مجموعه شعر )؛ انتشارات نقش مانا؛ اصفهان، 1383.
– نگاره سایه ها (نقد و بررسی آثار زنده یاد ضیاءالدین امامی1387- 1301)؛ ناشر موزه هنرهای معاصر اصفهان، 1386.
– زیبایی شناسی نقاشی کودکان (روند تکامل تصویری نقاشی کودکان )؛ نشر نوشته؛ اصفهان؛ چاپ اول 1389، چاپ سوم 1392.
– اسطوره و هنر (تحلیل آثار هنری بر اساس دانش اسطوره شناسی )؛ انتشارات میردشتی؛ تهران؛ چاپ اول 1393، چاپ دوم 1396.
– نگاره های گرمابه؛ ناشر موزه حمام علیقلی آقا؛ اصفهان؛ 1394.
– حوالی تیر ماه و برف (مجموعه شعر)؛ انتشارات گفتمان اندیشه معاصر؛ اصفهان؛ 1395.
– بداهه (مجموعه شعر)؛ انتشارات گفتمان اندیشه معاصر؛ اصفهان؛ 1395.
– متن خوانی (تحلیل و خوانش شعر امروز)، انتشارات گفتمان اندیشه معاصر؛ اصفهان؛ 1396.